Bardzo często zdarza się, że artyści nie korzystają ze swoich uprawnień, wynikających z przepisów ustawy prawo autorskie i prawa pokrewne, nie mając wiedzy o swoich prawach. Pokrótce chciałabym przybliżyć, jakie uprawnienia osobiste przysługują artystom – wykonawcom.

Po pierwsze prawa osobiste artysty wykonawcy to katalog otwarty, możliwe jest wprowadzenie dóbr osobistych w  drodze orzecznictwa sądowego.

Uprawnienie do wskazania artysty wykonawcy

W praktyce oznacza to, iż artysta zostanie zapowiedziany, a jego nazwisko zostanie zamieszczone w programie jakiegoś wydarzenia. Przykładem naruszenia prawa będzie oznaczenie innej osoby, która nie brała udziału w realizacji lub oznaczenie wykonawcy w odniesieniu do innego elementu wykonania niż zrealizował. Wiadomym jest jednak, iż nie wymienia się wszystkich nazwisk zespołu orkiestry symfonicznej z powodu wielości nazwisk, wystarczy nazwa takiego zespołu.

Prawo do decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy

To w jaki sposób dane osobowe wykonawcy mają być ujawnione należy do decyzji artysty wykonawcy. Artysta może złożyć oświadczenie w jaki sposób ma być oznaczony, czy imieniem i nazwiskiem czy może pseudonimem artystycznym czy też inicjałami.

Dla przykładu ciekawy wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2012 roku, (I Aca 1283/11, lex nr 1254515) , z którego wynika, iż doszło do naruszenia praw osobistych artysty wykonawcy poprzez pozbawienia go możliwości identyfikowania. W zaistniałej sprawie sąd uznał, że powodowi przysługiwało co do zasady prawo do zadośćuczynienia na podstawie art. 78 ust. 1 w zw. z art. 92 Prawo autorskie Przepis art. 78 ust. 1 Pr. aut. stanowi, że twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy –  zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Prawo sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i zmianom wykonania

Do sprzeciwu może dojść wówczas, gdy stanowi to naruszenie dóbr osobistych, tu przykład: przerwanie występu czy przeszkadzanie w występie muzycznym, nieprawidłowe nagłośnienie wykonania realizowanego na żywo, korzystanie z playbacku.  Ciekawą sprawą była sprawa chóru dziecięcego „Turliki” , którzy pozwali  partię LPR za wykorzystanie pieśni – bez ich zgody oraz stosownych opłat – podczas kampanii LPR do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku. Słynną pieśń wykonano w czerwcu 1997 roku podczas mszy papieskiej pod Wielką Krokwią. Domagali się od LPR przeprosin oraz w sumie 35 tysięcy złotych zadośćuczynienia. Sąd nakazał partii przeprosić powódkę i zasądził kwotę 5 000 złotych zadośćuczynienia.

Ważne!

Naruszeniem prawa do integralności wykonania, nie jest dokonanie opracowania czy naśladownictwo. Nie obowiązuje zakaz naśladownictwa cudzych wykonań. Wykonanie naśladujące cudze wykonanie to wykonanie inspirowane. Wzorowanie lub naśladowanie cudzego wykonania nie narusza prawa do integralności artystycznego wykonania ani prawa do wskazania artysty wykonawcy.

Na koniec krótko o roszczeniach z tytułu naruszeń osobistych praw artysty.

Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

W przypadku pytań, zapraszam do kontaktu.